Facebook

Lúc sinh thời, vào những ngày cuối tháng 8 và đầu tháng 9, ba tôi thường kể về các cụ Phạm Quỳnh, Phan Chu Trinh, Phan Bội Châu và những chí sĩ yêu nước khác cho anh em chúng tôi nghe. Ông nhận định rằng tiền đồ dân tộc Việt Nam lẽ ra tươi sáng hơn nếu các bậc trí thức ấy lèo lái con thuyền quốc gia. Biết tôi có thiên hướng chính trị hơn cả trong các con, ba thường dặn dò tôi tìm hiểu con đường canh tân đất nước bằng sách lược khai dân trí ôn hòa của cụ Phan Chu Trinh. Từ thiếu thời tôi đã mang hoài bão cải cách xã hội ôn hòa như vậy.

...

Để canh tân đất nước trong tương lai, ngẫm thấy chỉ còn con đường khai dân trí ôn hòa của cụ Phan Chu Trinh mà thôi, nhưng phải làm ngay từ bây giờ. Tiếc rằng chúng ta đã mất non 100 năm để bắt đầu lại điều cụ đã chủ trương từ lâu! Nhớ cụ Phan, tôi có làm bài thơ về cụ sau đây:

Lẫm liệt Côn Lôn trút tự tình,
Làm trai sống biết thẹn hư vinh.
Ôn hòa khai trí nuôi dân khí,
Bạo lực cướp quyền hại chúng sinh.
Cứu quốc nhiều phương đều đại nghĩa,
Lạc loài độc đảng chỉ âm binh.
Nghèo ham nội chiến lân bang vượt,
Tiếc cụ anh minh cám cảnh bình!

(Làm tại Chí Hòa)